O psychoterapii

Psychoterapia (stgr. psyche – dusza i therapein – leczyć) to metoda pomocy osobom zmagającym się z różnymi problemami i zaburzeniami psychicznymi, która opiera się na rozmowie, relacji pacjenta z terapeutą. Istnieją różne modele psychoterapii, ja pracuję w oparciu o podejście psychodynamiczne, metody o udowodnionej naukowo skuteczności.

Podejście psychodynamiczne wywodzi się z psychoanalizy, jednak rozwijało się integrując doświadczenia wielu znaczących przedstawicieli myśli i praktyki psychoterapeutycznej (m.in. teorie relacji z obiektem, psychologię ego, psychologię self). Myślenie psychodynamiczne jest z założenia otwarte na odkrycia m.in. w zakresie psychoterapii oraz psychiatrii, nieustannie uwzględniając ważne zmiany w swoich ramach.

W ostatnich latach opublikowano bardzo dużo wiarygodnych wyników badań* klinicznych potwierdzających, że psychoterapia psychodynamiczna jest skuteczną metodą leczenia większości zaburzeń psychicznych (m.in. nerwic, zaburzeń depresyjnych, lękowych i osobowości). Wynika z nich także, że efekty psychoterapii psychodynamicznej nie są związane wyłącznie z redukcją objawów, ale również ze zmianami w zakresie funkcjonowania społecznego i interpersonalnego oraz przewyższają nurt poznawczo-behawioralny trwałością i głębokością zmian.

Zgodnie z analitycznymi założeniami, człowiek funkcjonuje kierowany przez wypadkową swoich wewnętrznych sił, które niekiedy pozostają ze sobą w tzw. konflikcie (np. boimy się tego, czego zarazem pragniemy). Nurt psychodynamiczny zakłada, że wszelkie dolegliwości i trudności o charakterze emocjonalnym wynikają z przyczyn głęboko zakorzenionych, ale nie zawsze uświadomionych. Dopiero uświadomienie sobie prawdziwych przyczyn problemów pomaga w stopniowej poprawie funkcjonowania (tzw. wgląd). Terapia w tym nurcie dąży zatem do głębszego zrozumienia własnej osobowości i rozwiązania konfliktów wewnętrznych.

Pacjent, który przychodzi do psychoterapeuty zazwyczaj cierpi, pragnie lepiej radzić sobie z trudnościami, pozbyć się symptomów swojej choroby, uleczyć zaburzenia, ale też chce wspomóc samorozwój. Psychoterapia psychodynamiczna to wspólne spotkanie pacjenta i psychoterapeuty, to praktyka oparta na teorii, w której psychoterapeuta wykorzystuje swoje kompetencje i wiedzę, aby nieść pomoc człowiekowi. Relacja terapeutyczna (silna, zaakceptowana obustronnie więź między pacjentem, a terapeutą) staje się najważniejszym czynnikiem leczącym, co zostało potwierdzone naukowo.

Psychoterapeuta pracuje w oparciu o zawodowy kodeks etyczny (wykładnia zasad etycznych dotyczących np. dobra pacjenta, odpowiedzialności terapeuty, rozwoju zawodowego, granic kontaktu, tajemnicy zawodowej, profesjonalnej pomocy). Na każdym etapie pracy pacjent pozostaje aktywny i współdecyduje o przebiegu spotkania, może wyrażać swoje wątpliwości, obawy, nadzieje. Pacjent pozostaje specjalistą od swojego życia – to on zazwyczaj zaczyna sesje, gdyż najlepiej wie, co w danym momencie jest dla niego istotne, a psychoterapeuta towarzyszy mu w procesie zmiany, poznawania siebie.

Psychoterapia psychodynamiczna odbywa się w atmosferze bezpieczeństwa i zaufania, a pracy sprzyja szczere, otwarte, spontaniczne dzielenie się przez pacjenta wszystkim tym, co dla niego najważniejsze. Psychoterapeuta psychodynamiczny stara się wraz z pacjentem zrozumieć jego problemy, poznać ich złożoność, aby móc następnie je rozwiązać oraz zredukować przymus powtarzania nieadaptacyjnych wzorców czy strategii działania. Terapeuta stara się wychwycić emocjonalną stronę problemów, dlatego pyta o uczucia, pomaga połączyć poznanie i emocje, co pozwala rzucić nowe światło na to, o czym mówi pacjent. Psychoterapeuta pomaga pacjentowi poznać i nazwać szczególnie te emocje, które z jakiegoś powodu są trudne do wyrażenia lub zagrażające. Połączenie rozumienia intelektualnego z emocjonalnym doprowadza do zmiany. Wielu pacjentów potrafi bowiem nazwać swoje trudności i ma pewną wiedzę na ich temat, ale nie są w stanie ich przezwyciężyć bez wglądu emocjonalnego.

Psychoterapia psychodynamiczna bazuje także na założeniu, że myśli i uczucia na temat innych ludzi kształtują relacje – w gabinecie można się im bezpiecznie „przyglądać”. Problemy, które pojawiają się w relacjach z innymi ludźmi odtwarzają się również w relacji z terapeutą, co pozwala na wspólne doświadczenie ich i zmianę. Więź, która powstaje między psychoterapeutą a pacjentem pozwala na „przepracowanie” dotychczasowych urazów. Terapeuta psychodynamiczny pomaga pacjentowi osiągnąć poczucie autentyczności i wyjątkowości dzięki empatycznemu dociekaniu (stara się rozumieć każdego pacjenta, jako jedną niepowtarzalną jednostkę z wyjątkową konstrukcją psychiczną).

Psychoterapia psychodynamiczna pozwala pacjentowi na wzięcie odpowiedzialności za własne życie i samodzielne kierowanie nim w satysfakcjonujący sposób. Pozwala na badanie i rozumienie wpływu wczesnych, wzorcowych relacji na nasze obecne związki, jeśli jest on źródłem niepowodzeń życiowych i uwolnienie się od tego cierpienia. Celem psychoterapii jest zwiększenie samoświadomości, uzyskanie wglądu we własne procesy psychiczne i rozwiązanie konfliktów wewnątrzpsychicznych, co skutkuje dokonywaniem świadomych życiowych wyborów i lepszą jakością życia. Dzięki psychoterapii osoba staje się dojrzalsza emocjonalnie, potrafi czerpać przyjemność z życia, a przede wszystkim nawiązuje i utrzymuje lepsze relacje z innymi ludźmi.

Psychoterapia psychodynamiczna nie polega jedynie na szybkim zredukowaniu objawów (usunięciu czegoś), ale pozwala na poprawę jakości życia (zwiększenie zasobów psychologicznych, wzbogacenie o coś) i uzyskanie długofalowej, głębokiej zmiany, która kontynuuje się również po zakończeniu psychoterapii.

*przegląd wielu badań na temat skuteczności psychoterapii psychodynamicznej – Shedler, 2010 w: American Psychologist, tom 65(2) Luty – Marzec 2010, s. 98-109, University of Colorado Denver, School of Medicine